Dit is wat mindfulness met je hersenen doet

Leestijd: 3 minuten |

Het consistent beoefenen van mindfulness kan een grote impact hebben op je gedachten, gevoelens en gedragingen – omdat het letterlijk je hersenen kan veranderen. We hebben al eens eerder geschreven over het principe van neuroplasticiteit en hoe je leert om de veranderingen in je hersenen te controleren. Maar hoe werkt dat vanuit wetenschappelijk oogpunt? Dit is wat mindfulness met je hersenen doet…

Wat mindfulness met je hersenen doet

Het principe van neurogenese, wat inhoudt dat zelfs het volwassen brein in staat is om nieuwe neuronen aan te maken, werd pas enkele decennia geleden ontdekt. Dit staat in nauw verband met neuroplasticiteit; het vermogen van het brein om neurale verbindingen continu aan te passen en te herorganiseren op basis van ervaringen.

De plasticiteit, oftewel de kneedbaarheid, van ons brein maakt het mogelijk om nieuwe vaardigheden aan te leren, slechte gewoontes af te leren, ons aan te passen aan nieuwe omstandigheden en omgevingen en zelfs om van ernstige trauma’s en beschadigingen te herstellen. Elke nieuwe ervaring of uitdaging, van het leren van een nieuwe taal tot het vinden van je weg in een pas verbouwde supermarkt, werkt als een soort katalysator en drijft je hersenen om synaptische verbindingen te herstructureren. Hoe vaker je iets doet, hoe sterker die verbindingen worden. Herhaling is de manier waarop je van gedrag een tweede natuur kunt maken. Neem fietsen, bijvoorbeeld. Dat was in het begin, toen je klein was, een spannende uitdaging. Nu denk je er niet eens meer over na.

Hoewel je hersenen dat aanleggen van nieuwe verbindingen automatisch doen, is het zoals we eerder al schreven ook mogelijk om daar – met behulp van mindfulness – een bepaalde controle over te krijgen. Maar hoe werkt dat precies?

Corticale verdunning

Bij het beoordelen van een hersenscan kijkt de neuroloog naar diverse zaken, waaronder naar de corticale verdunning. Je kunt het brein zien als een stapel uit cellen bestaande velletjes, die allemaal zo strak mogelijk zijn ‘opgepropt’. Bij jonge, gezonde individuen zien bepaalde delen er ‘dikker’ uit – dat weefsel is heel goed ontwikkeld en gezond. Naarmate we ouder worden en stress ervaren, wordt de cortex geleidelijk aan dunner en slapper. Die aftakeling van de cortex verklaart voor een groot deel waarom het op latere leeftijd moeilijker is om nieuwe vaardigheden aan te leren, en waarom ouderen vaak vergeetachtig worden. Maar mindfulness training kan de corticale verdunning die gepaard gaat met ouder worden aanzienlijk vertragen. Onderzoekers hebben geconstateerd dat de hersenen van mensen die langdurig mindfulness beoefenen, op latere leeftijd niet de normale aftakeling laten zien; hun hersenen zien er gezonder en jonger uit.

Versterken van cognitieve functies

Net zoals je met krachttraining specifieke spieren kunt trainen om ze sterker te maken, kun je ook specifieke neurale verbindingen trainen die geassocieerd worden met belangrijke cognitieve functies, zoals aandacht, geheugen en logica. Een van de primaire hersenfuncties die baat hebben bij mindfulness zijn onder andere ons concentratievermogen. Je kunt dit cruciale cognitieve netwerk sterker maken door middel van een standaard ademhalingsoefening; simpelweg stil zitten en je een paar minuten lang op je ademhaling concentreren. Je hoeft niets te analyseren of te forceren. Je hoeft alleen maar een objectieve toeschouwer van je eigen ademhaling te zijn. Erken het wanneer je gedachten afdwalen en stuur je aandacht dan weer terug naar je ademhaling. Elke keer dat je dit doet, kun je eigenlijk vergelijken met een mentale push-up. Hoe vaker je mentale push-ups doet, hoe sterker je vermogen om je te aandacht te controleren en je concentratie vast te houden. Niet alleen tijdens een ademhalingsoefening of mindfulness-sessie, maar gedurende de hele dag.

Tot slot

Regelmatige mindfulness oefeningen zijn eigenlijk als het trainen van je buikspieren. Als je een sterke core hebt, dan gaan andere oefeningen (push-ups, squats, planks) je ook een stuk makkelijker af. Het cognitieve netwerk wordt sterker en raakt er steeds meer aan gewend om te activeren. Als je voldoende oefent, zal het uiteindelijk een tweede natuur worden.