Waarom het zo moeilijk is om in het moment te leven

#1. Mensen overleven dankzij het verleden en de toekomst
Wij mensen zijn evolutionair gezien gemaakt om in het verleden en de toekomst te leven. Dieren hebben hun instinct en hun reflexen die hen helpen om te overleven. Maar menselijk overleven is grotendeels afhankelijk van leren en plannen. En je kunt simpelweg niet leren van je ervaringen zonder terug te grijpen naar het verleden. Net zoals je niet kunt plannen zonder naar de toekomst te kijken. Neem nu bijvoorbeeld spijt. We beschouwen spijt vaak als iets negatiefs. Dat is niet zo gek. Als je terugdenkt aan iets waar je spijt van hebt, dan voel je je ellendig. Maar die spijt zorgt ervoor dat je van je eigen fouten leert, zodat je kunt voorkomen dat je ze nog een keer maakt. Angst is net zo belangrijk. Zonder angst voor de toekomst zou je misschien niet gemotiveerd zijn om in je toekomst te investeren, bijvoorbeeld door een opleiding te gaan doen. Je zou ook geen geld opzij zetten zodat je volgende week nog eten kunt kopen. Zonder angst voor de toekomst zou je nu gewoon eten zoveel je wilt en de rest weggooien. Het feit dat we dus continu teruggrijpen naar het verleden en de toekomst, kun je dus zien als een overlevingsmechanisme. Onze geest is constant bezig met een soort evolutionaire dans tussen de twee uitersten van het verleden en de toekomst, zodat we kunnen overleven.

#2. Het heden is gegarandeerd
Er is nog een aannemelijke reden waarom het zo moeilijk is om in het moment te leven. Ons intelligente denkvermogen ontkent vaak (onbewust) het bestaan van het heden. We zien tijd als een continu en lineair proces. Een eindeloze tijdlijn. Elke seconde voor het heden ligt al in het verleden, en elke seconde later ligt nog in de toekomst. Wat is dan de rol van het heden voor onze geest? In het moment leven, ‘mindfulness’, is de mentale staat van jezelf bewust zijn van het nu, zonder je te laten meeslepen door gedachten aan het verleden of de toekomst. Voor veel mensen lijkt het vrijwel onmogelijk om langer dan enkele seconden achter elkaar ‘mindful’ te zijn. En dat heeft wellicht iets te maken met het feit dat het heden gegarandeerd is. Het nu is er al, we hoeven er niets voor te doen. Dat is et toch eigenlijk logisch dat we het heden beschouwen als iets dat het niet waard is om bij stil te staan? Dat het heden het niet waard is om te lang over na te denken, simpelweg omdat het gegarandeerd is? Waarom zou je je geest dwingen om je zorgen te maken over iets dat al is? Natuurlijk hebben onze afdwalende gedachten zo hun voordelen. Het biedt ons de kans om te dromen, te fantaseren, om creatief te zijn. Je zou zelfs kunnen stellen dat creatieve genialiteit het resultaat is van een tijdelijke transmigratie van de geest, van het heden naar… elders.

Tot slot
Het is heel normaal dat wij er als mensen moeite mee hebben om in het moment te leven. Onze geest ‘migreert’ automatisch naar het verleden om onze toekomst te garanderen. Wanneer we de controle over dat proces verliezen, kunnen we echter gevaren zien die er niet zijn. Dit veroorzaakt onnodige angst en stress over dingen die waarschijnlijk nooit zullen gebeuren. En dan is het een kwestie van je eigen geest even terughalen naar het heden. Je gedachten ‘op het matje roepen’, als het ware. Hoe moeilijk dat ook is. Misschien kun je hier beginnen.