Een paar jaar geleden merkte ik dat wanneer ik heel gestrest was, ik in een control freak veranderde. Gedurende de periodes in mijn leven waar ik werd geconfronteerd met onzekerheden op professioneel of financieel vlak, had ik de neiging om obsessief bezig te zijn met gezond eten en sporten. Achteraf gezien leek het erop dat ik probeerde om het gebrek aan controle dat ik had over specifieke aspecten, te ‘compenseren’ met excessieve controle over aspecten waar ik wél invloed op had. Zoals je waarschijnlijk wel verwacht deed dit gedrag absoluut niets om de problemen die ik op andere vlakken had op te lossen. Sterker nog, het veroorzaakte alleen maar meer stress. Een control freak zijn is ongelofelijk vermoeiend. En er is vaak een inzinking of burn-out voor nodig om iets te veranderen. Hoewel ik soms nog steeds wat moeite heb met loslaten, heb ik geleerd om mijn triggers te identificeren. Heb jij weleens het gevoel dat je een control freak of een perfectionist bent, of zou je willen dat je niet zo stijf en opgefokt was? Lees dan verder en ontdek hoe je mindfulness kunt gebruiken om die constante drang naar controle los te laten.
Waarom een overmatige behoefte aan controle niet gezond is
Denk je weleens: “Als ik mijn eetpatroon/relatie/werksituatie/financiën/mentale gezondheid/uiterlijk/auto kon fixen, dan zou mijn leven er zoveel beter uitzien”? Het komt vaak voor in deze moderne maatschappij waar er zoveel van ons verwacht wordt. Je moet een opleiding volgen, werken, je rekeningen betalen, geld sparen, jezelf voeden, met je persoonlijke hygiëne bezig zijn, een huishouden runnen, sporten, er representatief uitzien, het nieuws volgen, tijd met je familie doorbrengen, socialiseren en dan ook nog tijd vrijmaken om te ontspannen. Dit kan extreem overweldigend zijn, zeker wanneer er iets gebeurt waardoor je je realiseert dat je niet zoveel controle over je leven hebt als je zou willen. Dat hoort bij het leven. Maar het kan een gevoel van machteloosheid triggeren, waardoor je dingen gaat over-managen. Vroeger of later zullen zowel je fysieke als mentale gezondheid daaronder lijden.
Tips voor control freaks: zo laat je stap voor stap los
Bij vermoedens van een ongezonde drang aan controle is het belangrijk om daar iets mee te doen. Hieronder hebben we een aantal suggesties op een rijtje gezet die je kunnen helpen om een gezonde balans terug te vinden:
#1. Vraag jezelf af waar die ongezonde behoefte aan controle vandaan komt
Een ongezonde behoefte aan controle komt vaak voort uit onverwerkte problemen. Er zou sprake kunnen zijn van mishandeling, verwaarlozing of een extreem kritische ouder in de kindertijd, of PTSS als gevolg van een trauma op latere leeftijd. Dit soort problemen liggen vaak diep in ons onderbewustzijn, en je moet misschien flink graven om te achterhalen waar je controleproblemen nu eigenlijk vandaan komen.
#2. Wees je bewust van je eigen gedachten en gevoelens
We merken vaak niet dat we meer behoefte aan controle beginnen te krijgen tot we al in control freak modus zijn. Voorkomen dat het zover komt vereist meer bewustzijn van je eigen gedachten en gevoelens. Dit is iets dat je kunt trainen. Het helpt om een dagboek bij te houden (al is het maar een regel per dag) en op te schrijven welke gevoelens (angst, vreugde, bezorgdheid, medeleven, woede, dankbaarheid, verdriet, etc.) je die dag hebt ervaren.
#3. Identificeer je triggers
Probeer om de situaties of gebeurtenissen te identificeren die bij jou een overmatige drang naar controle triggeren. Besteedt daarbij ook aandacht aan je fysieke respons, zoals wanneer en waar je spanning in je lijf vasthoudt. Schrijf je triggers op. Het is misschien niet realistisch om alle triggerende situaties en gebeurtenissen te vermijden, maar simpelweg weten wanneer je alert moet zijn kan een groot verschil maken.
#4. Laat negatieve emoties los
Zodra je je triggers hebt geïdentificeerd kun je ze herkennen en iets te doen aan de manier waarop je ermee omgaat. Wanneer je voelt dat je de verkeerde kant op gaat, probeer dan om je mindset te veranderen. Visualisatie is een krachtige tool die je hierbij kan helpen. Als je bijvoorbeeld getriggerd wordt door angst in anticipatie voor een evenement, probeer je dan voor te stellen dat je die angst in een ballon blaast en die vervolgens weg laat waaien. Ook ademhalingsoefeningen kunnen helpen; deze kalmeren je lichaam en geest.
#5. Wees geduldig met jezelf
Ondanks je inspanningen kan het zijn dat je af en toe nog steeds tekenen van dwangmatige controle vertoont. Als dat gebeurt, haal dan gewoon diep adem. Neem het jezelf vooral niet kwalijk dat je deze keer niet in staat was om je triggers te herkennen of je respons te veranderen – wees lief voor jezelf. Het is niet makkelijk om oude gewoontes af te leren, maar met geduld en oefening kun je zeker leren om de dingen die je niet langer dienen los te laten.
